In tijden van lockdown kan ik het iedereen aanraden: een dagelijkse wandeling met een audioboek voor onderweg. Zelf luister ik nu naar ‘Disunited Nations: The Scramble for Power in an Ungoverned World’ van geopolitiek strateeg Peter Zeihan. Het is geen vrolijke kost. Zeihan beschrijft hoe de afbrokkeling van ons globale systeem leidt tot het einde van de veilige en welvarende wereld waar we allemaal zo gewend aan zijn geraakt.
Begin van een tijdperk
Na de Tweede Wereldoorlog maakte de VS als enige overgebleven wereldmacht een strategische keus om de Sovjet-Unie te isoleren. Alle bondgenoten (en verslagen vijanden) werden bij elkaar geroepen en kregen een offer they couldn’t refuse: De VS garandeert, met haar militaire macht, globale vrijhandel en bewaakt jullie grenzen, maar als het komt tot een grootschalig conflict met de Sovjets staan we allemaal aan dezelfde kant. Vrijwel iedereen ging akkoord. Voor het eerst in de geschiedenis kregen álle landen toegang tot de grondstoffen, energie en exportmarkten waarmee ze konden excelleren. Alles waar volkeren eeuwenlang oorlogen over voerden of koloniën voor bezetten, kregen ze nu in de schoot geworpen.
The Long Peace
Het gevolg van dit bondgenootschap is wat historici ‘the Long Peace’ noemen: een periode van wereldwijde vrede en welvaart die die zijn weerga niet kent. Maar die periode loopt af. De Koude Oorlog is voorbij en de Amerikanen beseffen steeds meer dat het onderhouden van het huidige systeem ze veel kost maar weinig oplevert. Daarom trekt de VS zich langzaam maar zeker terug uit de wereld. Dat proces is al gaande: scheepvaartroutes worden niet meer bewaakt, handelsovereenkomsten opgeschort, troepen teruggetrokken en bondgenoten die militaire hulp vragen krijgen nul op het rekest.
Chaos
Het globale systeem van wereldhandel en internationale productieketens staat volgens Zeihan dus op losse schroeven. Een ontwikkeling die ook nog eens in stroomversnelling raakte door het aantreden van Trump en de uitbraak van het coronavirus. Voor een groot deel van de wereld is dit rampzalig: veel landen zijn voor hun voedsel, energie, handel en veiligheid compleet afhankelijk van internationale vrijhandel en Amerikaanse veiligheidsgaranties. Disunited Nations schetst het proces van een afbrokkelende wereldorde en blikt vooruit naar welke landen zich staande houden en welke waarschijnlijk uiteenvallen.
Leraar
Peter Zeihan is de aardrijkskunde- of geschiedenisleraar die je had willen hebben. Aan zijn schrijfstijl is af te lezen dat hij vaak spreekt voor grote groepen mensen. Hij weet zijn enorme begrip van geografie, geschiedenis en internationale betrekkingen te verpakken in een begrijpelijk en meeslepend verhaal. Voorkennis is niet nodig: als leek word je aan de hand meegenomen en binnen no time waan je jezelf geopolitiek expert. Een aanrader als je houdt van duiding bij de grote, internationale trends van onze tijd. Of als je graag in een glazen bol kijkt naar hoe de wereld er de komende decennia uit komt te zien.