AFLEVERING 1 van 7
Participatie is gewoon hele goede communicatie. In essentie dan. Het lijkt soms wel de grote toverformule van de laatste jaren waarmee organisaties – sinds de 'open- en transparant'-revolutie – ‘andere mensen’ mee laten denken of beslissen over beleid, plannen en uitvoering. Dat heet dan ‘luisteren’ of ‘de buitenwereld binnenhalen’. Toch komt die participatie nog niet altijd lekker uit de verf, wordt gezocht naar 'nieuwe vormen van participatie' en is er een heuse ‘participatie-elite’ ontstaan die dan weer niet altijd gewenst blijkt. Werk aan de winkel dus! Of doen we te moeilijk?
In deze blogserie gaan we in op de zin en onzin van participatie en de raakvlakken met je organisatie, marketing en communicatie. Aan de hand van geleerde lessen, voorbeelden en verwonderingen kijken we verder. Dit is deel 1 van 7: over wat participatie nu eigenlijk is en wanneer het oude wijn in nieuwe zakken wordt. Van dialoog tot draagvlak.
Participatie is communicatie
“Dat heb ik naar de buurt gecommuniceerd”, zei een projectleider eens tegen me. Hij bleek de buurt geínformeerd te hebben over de werkzaamheden. Dat is wat anders. Sowieso kun je – taaltechnisch – niet in je eentje ‘iets naar iemand’ communiceren, maar dat lijkt een geaccepteerde formulering te zijn inmiddels.
"Dat heb ik naar de buurt gecommuniceerd".
Veel communicatieplannen zijn toch nog gericht op informeren, zenden en vertellen. We maken webpagina’s, nieuwsberichten, factsheets, infographics, organiseren informatieavonden en doen aan storytelling. Alles voor de reputatie, het draagvlak, of het betrekken van mensen bij (soms reeds genomen) besluiten. Als je vanuit je organisatie voor een dialoog (=communicatie) gaat, met oprechte interesse voor wat je klanten of inwoners willen, is dat eigenlijk al de kern van je participatiebeleid.
De uitspraak ‘participatie is gewoon hele goede communicatie’ is dan wellicht wat kort door de bocht, maar draai het eens om: wat is jouw communicatie met een ander waard als je er niet voor openstaat dat die ander mag meedenken, bijdragen of een suggestie kan doen? Communicatie rond een project is dus iets anders dan informatie. En die communicatie kan en mag opleveren dat mensen met ideeën of suggesties komen. Natuurlijk moet je daarbij nadenken over vorm en middelen, maar een gelijkwaardig gesprek en goede samenwerking tussen de betrokkenen, vormt de basis voor een succesvol project, programma of ander traject. De rest is hooguit ‘ondersteunend’.
Algauw een heel ding
We maken van participatie al gauw een heel ding. In het adviesvak zijn we goed in het lanceren van buzz-woorden, dus zingt ‘participatie’ alweer geruime tijd rond. Letterlijk betekent het gewoon ‘actief meedoen’. Dus in zoverre is participatie nog wel iets meer dan communicatie; we willen immers graag dat het niet alleen bij interactie blijft, maar dat mensen echt meedóen, -denken en/of -beslissen. Daar zijn de meeste participatietrajecten gelukkig ook op gericht. Toch?
"Die mensen zijn erin meegenomen". Jaiks!
Wanneer het doel van je organisatie (en communicatie) gericht is op ‘draagvlak creëren’ voor een bestaand plan, moet je wat mij betreft niet met ‘participatie’ gaan dwepen. Want het is dan gewoon een trucje van oude wijn (doelgroep betrekken) in nieuwe zakken (participatietraject); een wassen neus om politiek te scoren of een vinkje te kunnen zetten (“Ja, daar hebben we een heel participatietraject voor opgetuigd, dus de mensen zijn erin meegenomen en konden hun mening geven…” Jaiks!).
Ook als het niet in je agenda past
Kortom: back to basics. Bedenk wát je graag samen met anderen wilt doen, uitdenken (en wat niet), nodig daar de juiste mensen voor uit, faciliteer het goed, geef ook ruimte aan waar zij mee komen (ook als jou dat even niet goed uitkomt). Verwerk de uitkomsten in je plannen en/of de besluitvorming. Vergeet niet iedereen op gepaste wijze te bedanken (die mensen hebben hun tijd besteed aan jullie werk) en geef aan dat je ook in de toekomst openstaat voor hun bijdrage. Het zou immers gek zijn als men alleen iets mag vinden wanneer het in jouw agenda past.
De zin en onzin van participatie (1/7)
Dit is deel 1 van 7 in een serie van De Selectie over participatie. Denk je mee? Graag hoor ik hoe jij naar het onderwerp kijkt en wat jouw geleerde lessen, tips of succesverhalen zijn. In deze serie:
Participatie is communicatie
Participatie is geen doel op zich
Participatie is een doorlopend proces
Participatie is van allemaal
Participatie hoeft niet door iedereen
Participatie is ingewikkelder dan nodig
Volgende week deel 2 van 7: over de vraag of participatie ‘vernieuwend en creatief’ moet zijn. Dat lijkt soms een doel op zich geworden, maar waarom? Van vloermatten tot verkiezingen.