AFLEVERING 4 van 7
Participatie is gewoon hele goede communicatie. In essentie dan. Het lijkt soms wel de grote toverformule van de laatste jaren waarmee organisaties – sinds de 'open- en transparant'-revolutie – ‘andere mensen’ mee laten denken of beslissen over beleid, plannen en uitvoering. Dat heet dan ‘luisteren’ of ‘de buitenwereld binnenhalen’. Toch komt die participatie nog niet altijd lekker uit de verf, wordt gezocht naar 'nieuwe vormen van participatie' en is er een heuse ‘participatie-elite’ ontstaan die dan weer niet altijd gewenst blijkt. Werk aan de winkel dus! Of doen we te moeilijk?
In deze blogserie gaan we in op de zin en onzin van participatie en de raakvlakken met je organisatie, marketing en communicatie. Aan de hand van geleerde lessen, voorbeelden en verwonderingen kijken we verder. Dit is deel 4 van 7: over de timing en inzet van participatie Want het zou eigenlijk veel vaker een doorlopend proces moeten zijn: niet alleen een participatietraject als het jou uitkomt, want klanten, inwoners en publiek vinden op andere momenten ook wel eens wat.
Participatie is een doorlopend proces
De grootste valkuil van sommige organisaties – en met name gemeentes hebben er een handje van – is dat participatie ‘ingezet’ wordt als het hén uitkomt. Wáár het hen uitkomt. En waaróver het hen uitkomt. “Nee meneer, de participatieavond over de rotondes in deze wijk was vorige week.” En: “Dank mevrouw, voor uw bijdrage over de straatverlichting, maar dat parkeren we even, want vandaag hebben we het over omgekeerd afval inzamelen.” Kom nou zeg! Participatie komt niet per project of moment, maar zou een doorlopend proces moeten zijn. Natuurlijk mag je best iets voor een specifiek project organiseren, maar dan in aanvulling op een continu geheel. Koester mensen die mee willen denken (altijd!), ook als het even niet in je eigen planning staat. En beperk een participatieavond of digitaal platform niet tot die enkele onderwerpen of projecten waar het jou om gaat, maar check meteen of mensen meer suggesties en andere onderwerpen hebben.
Ik was ooit bij een participatieavond over de toekomst van een energiecentrale en daar kwam een idee uit voor de aanpak van het centrum. Dat ontstond gewoon; en was prima. Ook lijkt het me een goed idee dat mensen altijd hun idee kwijt kunnen, bijvoorbeeld als ze vinden dat een verkeerssituatie veiliger moet of dat jouw bezorgservice beter kan. Maar is dat dan een call of melding die geregistreerd wordt bij klantenservice? Heet het dan een 'ideeënbus'? Of is het ook een vorm van participatie?
Wijkregisseurs die waardevolle informatie ophalen
In een andere gemeente waren ze doorlopend aan het zoeken naar innovatieve participatievormen terwijl ik merkte dat ze het eigenlijk al heel goed deden. Er waren wijkregisseurs aangesteld die continu met mensen in gesprek waren, vaak door de wijk liepen, een praatje maakten, de stemming peilden en zo waardevolle informatie ophaalden voor het beleid en plannen van de gemeente. Als je die basis zou uitbreiden met wat specifieke impulsen op momenten dat besluitvorming in de maak is (bijvoorbeeld over de speeltuintjes of het aantal parkeerplekken in die wijk), heb je de participatie als gemeente in de basis prima georganiseerd. Een doorlopende vorm van participatie, via de wijkregisseurs, in combinatie met iets extra’s als dat relevant is.
Verwachtingen managen
Natuurlijk mag je kaders stellen of aangeven waarbinnen er meegedacht kan worden. Op de plek waar het nieuwe stadion gaat komen, komt door het participatietraject niet ineens een winkelcentrum. Of misschien wel trouwens? Het is alleen wat vreemd om als organisatie een samenwerking aan te gaan met mensen uit de buitenwereld waarbij de relatie niet gelijkwaardig is en je eenzijdig de spelregels bepaalt. Dus verwachtingen managen: ja. Strakke kaders stellen: nee. Participatie moet je niet willen inzetten (of misbruiken) als je eigenlijk geen ruimte kunt bieden om echt mee te denken of doen.
Kortom: richt een doorlopend participatieproces in vanuit je organisatie waarbij je anderen uitnodigt mee te denken en doen. Niet alleen als het jou uitkomt, maar altijd. Over alles. Een combi van online (platform) en offline (bijeenkomsten, gesprekken) is daarbij een pré, zolang mensen maar altijd welkom zijn om een bijdrage te leveren.
De zin en onzin van participatie (4/7)
Dit is deel 4 van 7 in een serie van De Selectie over participatie. Denk je mee? Graag hoor ik hoe jij naar het onderwerp kijkt en wat jouw geleerde lessen, tips of succesverhalen zijn. In deze serie:
Participatie is een doorlopend proces
Participatie is van allemaal
Participatie hoeft niet door iedereen
Participatie is ingewikkelder dan nodig
Volgende week deel 5 van 7: van wie is participatie nu eigenlijk? Bij de Omgevingswet is bijvoorbeeld de initiatiefnemer aan zet, maar overheden hebben de neiging te vinden dat zij de participatie moeten organiseren of regelen. Maar participatie is van iedereen...